Deniz Turnası Avı ve Teknikleri
TURNA BALIĞI (Sphyraena sphyraena)
Deniz turnası, ıskarmoz balığı, baraküda, avrupa baraküdası isimleriyle de
bilinir. Vücut uzun, kalın ve yuvarlaktır. Sırt tarafı esmer yeşil, karın
tarafı parlak gümüşimsi renktedir. Başı uzun, burnu sivridir. Vücut küçük
pullarda kaplıdır. Ağızdaki dişler büyük ve oldukça belirgindir. Alt çenesi üst
çenesine oranla daha ileride olup, ucu yukarı doğru kıvrıktır. İrili ufaklı
sivri ve keskin dişleri vardır.
Bütün sıcak ve ılık denizlerin sığ sularından 100m derinliğe kadar orta sularda
yaşayan bir balıktır. Et yiyen cinsten ve avlarına karşı yırtıcıdır. Marmara'da
az, Ege ve Akdeniz'de fazlaca bulunur. Akdeniz baraküdası olarakta adlandınlır.
Boyu 1 metreye erişen deniz turnası (ıskarmoz balığı), baraküda olarak
okyanuslarda 3m'ye kadar büyüyebilir. Sürü halinde dolaşıp özellikle
köpekbalıklarına hücum ederler. Fazla yırtıcılığı ve etininde gıda değeri olmadığı
için ekonomik yönü yoktur.
Avcılığı
Turna genelde sürü balığıdır. Ülkemizde birkaç türü bulunur,
en çok halk arasında bilinen kara turna, sarı turna ve kalem turnadır. Sarı
turna 25-30cm boya ulaşırken daha açık renkli ve daha çok pulludur. Kara turna
ise 1m ve üzeri bir boya ulaşabilir. Turna balığı gündüzleri 20-100m arası
karanlık sularda sürüler halinde dolaşırlar. Gün batımından önce kıyılara,
deniz ortasında yükselti yapmış adacıklar, duba ve büyük şamandıra altlarında
avlanmaya başlarlar. Avlak yerleri genelde kayalık kumluk birleşimli dip
bölgeleri, eriştelikler çevresi ve nisbeten kumluk alanlardır. Geceleri
avlarının peşinden çok sığ sulara inebilirler. Avlandıktan sonra gün doğumunda
tekrar derin ve karanlık sulara çekilirler. Bahar ve yaz başlarında gündüz sığ
sularda sürüler halinde toplanarak üremeye hazırlanırlar. Bu zamanlarda kıyıda
gündüz vakti turna gezdiğini görmek mümkündür.
Anlayacağınız üzere geceleri daha aktif olan bir balıktır. Hava karardımı avı
başlar ama bazen sabahın ilk ışıklarında veya gün içinde derin su sırtıları ile
yakalamak mümkün olur. Ama avı tamamen şans sayılabilir ve devamı genelde pek
olmaz. Bu balığı her mevsim avlamak mümkündür. Kıyıya en yakın oldukları aylar
mayıs-kasım ayları arasıdır. Üreme zamanından sonra güzel av verir.
Gelelim bu balığı nasıl yakalayacağımıza. Turna yakalamak için öncelikle at-çek
yapacak bir makina ayarlamalıyız. Bu makinanın 40-50'lik bir makine olması
iyidir daha büyük makinalar ağır olacağı için çabuk yorulursunuz. Kamış 3m
civarı ve halka sayısı 3-4 adet olursa daha iyi olur. Uzunluğu ile daha uzun
atışlara yardımcı olur ve halka sayısının az olması rapalaya daha farklı bir
yüzüş verir ve daha iyi hissederseniz rapalanın yüzüp yüzmediğini. Birçok
avımda aynı rapala ve 5-6 yüzüklü kamışlarla balık alamazken 3-4 yüzüklü
kamışta hep balık almışımdır.
Misinamız 0.28-0.40mm arası olmalıdır. Daha kalın misinalarda atış mesafemiz
düşecek ve büyük ihtimalle balıkta misinayı fark edecektir. Unutmayalım ki
oltayı sararken misina suda gergin olduğundan bir uğultu yaratır buda balığı
kuşkulandırır.
Sıra geldi kullanılacak yemlere; turna avında en verimli yapay rapaladır. Peki
nasıl bir rapala uygun olur? Rapalanın kullanım amacı bu sahtenin suda yüzerken
yaralı bir balık görünümü vermesidir. Turna sağlıklı balıklara çok fazla
saldırmaz ama yaralı hasta veya oltaya yakalanmış balıklara öncelikle saldırır.
Bu yüzden rapala bizim avda şansımızı arttıracaktır. Alacağımız rapala 6-9-11cm
boylarında olmalıdır. En ideal 9-11cm'dir. Rapala alırken kıyı avı için sinking
modelleri ve tekne avı için floating modelleri seçilmelidir. Yapay balığın
kefal, kolyoz, aterina, kupes, sardalya gibi benzerleri veya o renklerde dizayn
edilmiş modelleri işe yarayacaktır. Düz renklerde turuncu, açık yeşil, beyaz ve
kırmızı renkler iş yapar. Marka olarak tavsiyem ise rapala marka olarak X-Rap
modelleri şu an favori diğer bir marka ise Yo-Zuri. Bu markanın da bir çok
modeli ile av yapmak mümkün.
Bu markalar iyi yüzen yemlere sahip olmasından dolayı ve kendimin de aynı
markalarla çok balık yakalamış olmam yüzünden tavsiye ediyorum. Birde dalgalı
sularda normal rapalanın dengesi çabuk bozulur ve iyi yüzmez böyle durumlarda
uzun gagalı dalıcı magnum tipi rapalar kullanılabilir ya da normal rapalanın
bir metre arkasına bir fırdöndu sonra 3-4 numara gezer kurşun ve 10cm gerisine
yaklaşık bir fırdöndü takılır yani kurşun iki fırdöndü arasında hapis edilir ve
bu sayede rapalanın dengesi sağlanır. Ayrıca daha uzağa atmaya ve derinden
çekmeye yarar. Çünkü bulanık sularda balık dibe yakın gezer.
Kaşık, raglou, yapay kalamar ve ahtapot bu tür yemler ile kıyıdan av
yapabileceğimiz gibi derin suda sırtı ilede avlanabiliriz. Ben kaşık ile
kıyıdan çok fazla olmasa da turna aldım. Ama tekne ile derin su veya kıyıya
paralel çekilen sırtılar da bu tür yemlerle turna yakalamak mümkün. Eğer tekne
ile derin suda bir turna alınırsa o bölgeye tekrar dönülerek makina ucuna
bağlanmış yapay ahtapot veya kalamar ile devam avı yapılabilir. Bu sistemde
plastik ahtapot veya kalamar içerisine 3 numara seyyar kurşun yerleştirilir,
içerisinden misina geçirildikten sonra sağlam bir fırdöndü takılır bu
fırdöndüye ise bir halka ile birlikte üçlü iğne monte edilir. Yem dibe
indirilerek yüzeye doğru hızlı bir şekilde yemi kamışın ucunu aşağı yukarı
oynatarak çekilir. Bu şekilde yapay ahtapot kollarını su içinde açip kapayarak
dalgalı bir şekilde yüzecek ve bizde yapay yeme doğal bir yüzüş katmış
olacağız. Bu şekilde turnanın dikkatini çekip avlayabiliriz.
Kaşık ile ise at-çek yaparak veya aynı şekilde derin suda dibe indirip kamışı
aşağı yukarı oynatarak aynı şekilde çekeriz bu şekilde kaşık su içinde sağa
sola oynama ve zıplama yapar bu turnayı deli eder. Raglou ile ise 5-6 adet bir
sırtıya köstekli olarak bağlanıp avlanılacağı gibi, raglou'yu 1m misinaya
bağlayıp arkaya bir fırdöndü ve fırdöndüden sonra 2-3 numara bir gezer kurşun
ilave edilip derin suda dibe indirilerek ve daha sonra hızlı bir şekilde
çekilerek av yapmak mümkün.
Gelelim işin püf noktalarına; turna avlamak için önce yerimizi seçmeliyiz. Bu
yer en az 3m derinliğinde olmalı. Liman mendirekleri genelde av için uygundur.
Turna en iyi avı gün batarken ve doğarken verir. Bunun için av yerine akşam
veya sabah ezanı okunmadan varılmalı ve takım hazırlanmalı. Aksam ezanı ile
at-çeke başlanmalı. 1 saat kadar av süreniz vardır bu bir saat içinde kıyıya
yanaşan ilk aç balıkları rapala ile alabilirsiniz bir saat kadar sonra balık
vurması çok çok nadir olur. Çünkü aterina gibi yavru balıklar gezinmeye çıkar
ve turnalar bunlarla beslenmeyi tercih eder.
At-çek yaparken makina kolu orta hızla çevrilmeli ve kamış ucu suya bakmalıdır.
Bu hız ne çok yavaş ne de çok hızlı olmalı. Rapalanızın kıyıya yaklaştığını
hissettiğiniz anda yani kıyıya son 2-3 metre kala hızınızı arttırarak rapalaya
sanki kıyıya kaçan bir yavru balık izlenimi verilmeli bunun diğer bir amacı ise
turna genelde avına saldırmadan önce yakın mesafeli takipler yapar ve en uygun
zamanda saldırır bazen kamışınızın ucuna kadar yemi kovalar. Turna avının
kıyıya kaçacağını anlayınca hemen yakalamak ister işte bu yüzden hızımızı
arttırmalı ve olası bir saldırıda balığı almalıyız eğer hızımız çok yavaş
olursa büyük bir ihtimalle rapalaya vurup kaçacaktır. Bu şekilde balık eğer
yapayı kovalarsa kıyıda oltayı durdurmayın veya gezdirmeyin! Hemen çekip tekrar
ileri atın ve sarmaya başlayın balık rapalaya yarı yolda vuracaktır. Eğer bir
balık alırsanız mutlaka diğerleride vardır.
Merada turna olduğunu şöylede anlamak mümkündür. Eğer su üstünde balık atlamaları
oluyor ise akşam veya sabah erken ve bu atlamalarda su dalgası sağa veya sola
yatık olursa büyük ihtimalle turnadır o. Ayrıca turna avına genelde ortadan
saldırır yani rapalayı orta üçlüden ağzına alır ve balık acıyla çırpınırken
rapalanın kuyruk kısmında bulunan üçlü balığın solungaç bölgesine batar, balığı
iğneden çıkartmak için bir kargaburun bulundurmak iyi olacaktır. Balığı kıyıya
almadan önce kaldıracağımız noktayı iyi belirlemek gerekli şayet turna su
dışında çok güçlü zıplamalar yapacağından suya geri düşebilir veya rapalayı
kırabilir.
Deniz turnası sürüsü: